ŻAŁOBA
Czy wiesz, że żałoba i jej przeżywanie, dotyczy nie tylko śmierci kogoś bliskiego? Żałobę możesz przeżywać w związku z rozstaniem, po stracie pracy, po zakończeniu szkoły, po przymusowej zmianie, po utracie pasji czy sensu życia.
Psychiatra i terapeutka Elisabeth Kubler-Ross, która przez wiele lat pracowała z pacjentami śmiertelnie chorymi porządkując swoje obserwacje opisała etapy przeżywanej żałoby.
Wyróżniła 5 etapów żałoby:
- ZAPRZECZENIE – Nie, to nie może być prawda. To na pewno jakaś pomyłka.
Z tym etapem spotykasz się tuż po dowiedzeniu się, że bliska Ci osoba nie żyje, że właśnie coś straciłeś. Długość oraz nasilenie wstrząsu może zależeć od wielu czynników np. kim była dla Ciebie dana osoba, jak bardzo byłeś z nią zżyty, w jakim wieku ona była, czy umarła nagle czy też miałeś czas, aby się do jej odejścia przygotować. Często różne czynności wtedy wykonujesz machinalnie, bez refleksji, masz poczucie odrealnienia, jakby to nie działo się naprawdę. Możesz wpaść w stan otępienia, odcięcia się od emocji. Dlatego też rzadko w tym czasie towarzyszą Ci płacz czy rozpacz. Ta faza żałoby może trwać kilka minut, dni, tygodni a nawet miesięcy. Bardzo indywidualną kwestią jest czas, jakiego potrzebują osoby w żałobie, aby mogły uznać, iż utrata jest prawdziwa.
- GNIEW – Dlaczego to spotyka akurat mnie? Za co? Przecież inni ludzie są gorsi, głupsi.
W tej fazie pojawia się bunt. Możesz odczuwać złość na Boga, na los, na cały Świat, na wszystko i na wszystkich. Czasami kierujesz ją na siebie, czasami na innych. Często też z zazdrością patrzysz na innych. Przecież inni mają lepiej, cieszą się codziennością, cieszą się szczęściem rodzinnym, a Ty już nie możesz. Zawiść również jest uczuciem, które może się w tej fazie pojawić.
- TARGOWANIE – Jak bardziej o siebie zadbam, to może się poprawi. Jak będę się więcej modlił, to pożyję dłużej.
Na tym etapie następuje zaprzeczenie stanowi faktycznemu . Targowanie się, składanie obietnic typu „coś za coś”. Pertraktacje i negocjacje, które stosujesz mają na celu osiągnięcie iluzorycznego porozumienia z losem czy z Bogiem. Ponadto świadczą o regresywnym wierzeniu, że możesz cofnąć to, co nieodwracalne, jeśli spełnisz się daną obietnicę.
- DEPRESJA – To wszystko nie ma najmniejszego sensu.
Pojawia się całkowity stan zwątpienia i brak jakiejkolwiek motywacji do działania. Emocje towarzyszące tej fazie to żal, smutek, uczucie pustki i trudnej do akceptacji tęsknoty. Czujesz się apatyczny, wręcz niezdolny do wysiłku. Przytłaczają Cię uczucia zmęczenia i wyczerpania. Tracisz apetyt, zaniedbujesz rodzinę i siebie, izolujesz się od ludzi, bo czujesz, że Cię nie rozumieją. W tej fazie często płaczesz, a Twoje myśli koncentrują się głównie na utracie i bezsensie życia.
- AKCEPTACJA – Teraz już nic nie zmienię, muszę się pogodzić z losem.
Na tym etapie stopniowo odzyskujesz aktywność oraz zainteresowanie życiem towarzyskim, rodzinnym, zawodowym. Nie rzadko podejmujesz nowe role i zadania życiowe. Temat straty nie wywołuje już w Tobie bólu. Czujesz się pogodzony ze śmiercią bliskiej osoby.
Czas trwania każdej faz jest sprawą bardzo indywidualną. Nie ma wytycznych, co do długości ich trwania. Fazy mogą się wzajemnie przeplatać. Nie przejdziesz do 5 fazy, nie doświadczając wcześniejszych etapów. Nie ma drogi na skróty. Nie można od tego uciec. Jedyne, co możesz zrobić, to starać się ją PRZEŻYĆ.
Dobrze abyś mówił o swoich uczuciach, wyrażał je, mów o swoim bólu. Osoby osierocone często potrzebują mówić o zmarłym. Daj sobie do tego prawo. Nie trzymaj tego w sobie. Kiedy masz potrzebę płakać – płacz, kiedy chcesz krzyczeć – krzycz (jeśli masz taką możliwość), jeśli chcesz się złościć – złość się. Najgorsze, co możesz zrobić, to zamknąć się w sobie, robić dobrą minę do złej gry i udawać, że nic się nie stało.
Pamiętaj! Aby pomóc osobom przeżywającym żałobę możesz:
– poświęcić im swój czas i uwagę
– wysłuchać bez oceniania czy krytykowania
– zachęcić do mówienia o zmarłej osobie
– przyzwolić na wyrażanie uczuć
– zachęcić do radzenia sobie z codziennym życiem i sprawami osobistymi
– rozpoznać i przeciwdziałać zachowaniom destrukcyjnym ( np. nadużywaniu alkoholu czy substancji psychoaktywnych)
– poinformować o możliwości otrzymania wsparcia od różnych organizacji i skontaktować z osobami mogącymi udzielić profesjonalnego wsparcia
(np. z psychologiem w Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie czy Poradniami Zdrowia Psychicznego).
