STRES
Stres jest fizjologiczną odpowiedzią twojego ciała na wymagające warunki otoczenia. Mobilizuje i przygotowuje organizm do zwiększonego wysiłku. Nie zawsze jednak to pobudzenie jest stanem pożądanym. Czasem pojawia się zbyt często, zbyt silnie i zupełnie nie wtedy, kiedy go potrzebujemy, rujnując nam zdrowie. Dlaczego więc tyle osób cierpi z powodu przewlekłego stresu?
Według pary psychologów – Richarda Lazarusa oraz Suzan Folkman – stres należy rozpatrywać nie tylko w kategorii biologicznej reakcji w odpowiedzi na bodziec z otoczenia, ale jako relację pomiędzy wymaganiami otoczenia a zasobami człowieka. Relacja ta może być oceniana przez osobę jako obciążająca lub przekraczająca jej zasoby albo zagrażająca jej dobrostanowi, co rodzi przykre emocje i stres. Ważne jest nie tyle to, co wywołuje stres, tylko to, czy osoba uważa, że ma możliwości poradzenia sobie z problemem lub wpływu na źródło stresu. Dlatego to, co dla jednych wydaje się drobnostką, dla innych może być źródłem dużego napięcia.
Źródła stresu, czyli stresowy, to wydarzenia w życiu, które charakteryzują się zaistnieniem jakiejś zmiany. Mogą mieć zarówno pozytywne jak i negatywne znaczenie, np. podjęcie nowej pracy, przeprowadzka do własnego mieszkania, narodziny dziecka, choroba w rodzinie, utrata dochodów, zalanie mieszkania… Nawet takie wydarzenia, jak nadchodzące święta czy wesele, które ogólnie kojarzymy jako pozytywne, są źródłami stresu. Ważne, żeby nauczyć się stres rozpoznawać i nim zarządzać.
Wydarzenia ekstremalne, takie jak doświadczenia wojny, klęski żywiołowej, rozwód, śmierć bliskich, łączą się ze zmianą całego dotychczasowego życia. Są najsilniejszymi stresorami i mogą powodować poważne następstwa dla zdrowia psychicznego oraz fizycznego. Źródłem stresu są też trudności i utrapienia życia codziennego, np. ciągły hałas, zatłoczenie, nagromadzenie obowiązków. Mimo że mają mniejsze natężenie, występując przewlekle owocują podobnymi skutkami dla organizmu i nie mogą być lekceważone.
Jeśli niedawno doświadczyłeś/aś traumatycznego zdarzenia np. śmierci bliskiej osoby, wypadku komunikacyjnego, rozwodzisz się lub utraciłeś środki do życia i bardzo cierpisz z tego powodu – prawdopodobnie najlepiej będzie, jeśli skontaktujesz się ze specjalistą.
Jeśli dokuczają ci sprawy życia codziennego, nagromadzenie obowiązków lub martwisz się organizacją dużego wydarzenia możliwe, że kilka poniższych porad pomoże ci wrócić do równowagi:
- Deleguj – może część obowiązków dasz radę powierzyć komuś innemu?
- Planuj – spróbuj duże zadanie rozpisać na wiele małych kroków, które należy wykonać, by dotrzeć do celu. Zobaczysz, że coś, co zdawało się być nie do osiągnięcia w tej perspektywie wydaje się mniej obezwładniające.
- Rozmawiaj – podziel się obawami z przyjacielem, bliską osobą lub nawet współpracownikiem. Może zaproponują pomoc lub rozwiązanie, którego wcześniej nie zauważyłeś/aś? Możesz też odpocząć od pracy i po prostu porozmawiać o czymś przyjemnym. Często najlepsze pomysły przychodzą do głowy, gdy o nich nie myślimy.
- Rób przerwy – wstań, porozciągaj się, odejdź od biurka. Krótkie przerwy i ruch pomogą ci czuć mniejsze zmęczenie i myśleć jaśniej.
- Precyzuj – czego konkretnie się obawiasz? Spróbuj nazwać sytuację, która byłaby najgorszym rezultatem. Co musiałoby się stać? Jak możesz właśnie temu zapobiec? Czy wszystko na pewno zależy od ciebie? Często stresujemy się sytuacjami, na które nie mamy realnego wpływu.
Jeśli bez wyraźnej przyczyny trapią cię poniższe objawy, możliwe, że doświadczasz przewlekłego stresu:
- Zmęczenie, trudność w skupieniu uwagi, pogorszenie pamięci, bezsenność lub budzenie się wcześnie w nocy, zawroty głowy;
- drażliwość, łatwe wpadanie w złość, irytacja w odpowiedzi na niegdyś neutralne zdarzenia np. dźwięk dzwonka, głosy zwierząt, poczucie ciągłego pobudzenia i trudność w odprężeniu;
- kiepskie samopoczucie, zamartwianie się, poczucie braku kontroli;
- bóle mięśni, sztywnienie i napięcie ramion, karku, szczęki, zaciskanie i zgrzytanie zębami;
- kołatanie serca, brak tchu, suchość w gardle, zgaga, częsty ból żołądka;
- brak apetytu lub przeciwnie – objadanie się;
- unikanie wychodzenia z domu, odwoływanie spotkań;
- częstsze niż zazwyczaj spożycie alkoholu lub innych używek, przesiadywanie przed komputerem lub telewizorem.
Długotrwały stres prowadzi do znacznego pogorszenia funkcjonowania organizmu m.in. układów nerwowego, hormonalnego, sercowo-krwionośnego czy mięśniowego i poważnie zagraża Twojemu zdrowiu. Skontaktuj się z lekarzem POZ lub Poradnią Zdrowia Psychicznego – już jedna konsultacja może pomóc ci zacząć odzyskiwać kontrolę nad życiem.
